Hverjir eiga að skipuleggja miðbæinn?

Ég hef löngum undrast það að ekki skuli fyrir löngu vera búið að byggja á þessum auðu reitum efst við Hverfisgötuna – og reyndar stöku reit neðar líka. Það sýnir kannski best hversu tilviljanakennd skipulagsmál í Reykjavík hafa gjarnan verið. Og ekki verða þau síður tilviljanakennd með söfnun auðs og valda á færri hendur. Áratugum saman gerist ekkert og svo allt í einu á örfáum misserum er upp risið einhvað sem hinn almenna borgara hafði ekki órað fyrir, kannski jafnvel óskapnaður eins og í Skuggahverfinu (því það er sannarlega óskapnaður að mínum smekk).

 

Ég ætla ekki í bili að taka afstöðu til hugmynda Samson Properties um uppbyggingu á Barónsreitnum, ég hef ekki skoðað þær nógu vel (finnst þó að okkur vanti kannski eitthvað annað en jökla inn í miðbæinn með norðangarra sinn!) Hins vegar er það mjög umhugsunarvert að einstök fyrirtæki, kannski að mestu í eigu tveggja einstaklinga, geti keypt upp stóra reiti í miðborginni, á svæði sem virkilega kemur öllum borgarbúum við og jafnvel öllum landsmönnum (þetta er jú höfuðborgin) og hefur með ímynd og sögulegt, húsagerðarlegt og skipulagslegt samhengi borgarinnar að gera (- fyrir alla muni, hættið nú að rífa eða flytja til hús á þessu svæði), og síðan dembt yfir okkur sínum hugmyndum sem þeir hafa í krafti auðs síns getað látið útfæra og kynnt með brauki og bramli. Vissulega geta þeir ekki ráðið því einhliða hvort hugmyndir þeirra verða að veruleika, en í krafti auðs síns og stöðu, sem ekki hefur orðið til á nokkurn lýðræðislega hátt, hafa þeir ólíkt meiri slagkraft en aðrir borgarar. Það er merkilegt hversu mörgum finnst þetta léttvægt sem þó þykjast miklir lýðræðissinnar.

 

Í rauninni ættu að vera takmörk fyrir hversu stór samfelld svæði einstakir aðilar geta keypt í bæjum og það fari svo eftir staðsetningu hversu stór þessi svæði eru, þannig að því nær sem dregur miðbænum eða elsta bæjarhlutanum verði þessi svæði minni. Skipulag miðbæjarsvæðis á ekki að vera undir því komið hvort einstakir lóðareigendur geti hagnast svo og svo mikið á lóðum sínum. Auðvitað þarf að huga að því að starfsemi og rekstur húsa í miðbænum geti staðið undir sér, en það er eins og með margt annað, svo sem hálendi Íslands, að það er ekki sjálfgefið að skyndigróði, stórfyrirtæki, stórhýsi eða stórvirkjanir séu þegar til lengdar lætur besti kosturinn.

 

Enn einu sinni heyrist tal um að það þurfi meira líf í miðbæinn. Það má vera að verslunareigendur eigi bágt með að keppa við Kringluna og Smáralind. En ég á oft leið um miðbæinn, allt ofan frá Hlemmi og vestur fyrir Ingólfstorg, og ég verð að segja að oftast nær, jafnvel á köldum vetrardegi, er furðu mikið líf í miðbænum. Og á sumardögum er beinlínis iðandi mannlíf. Getur verið að þeir sem telja að vanti líf í miðbæðinn komi þangað aldrei rétt eins og þeir sem telja ófært að ferðast með strætó koma aldrei í strætó? En það er spurning hvort miðbærinn geti eða eigi að keppa við Smáralind og Kringluna. Verðum við ekki einfaldlega að hugsa miðbæinn einhvern veginn öðruvísi? Sjáið Skólavörðustíginn. Þar hefur einhvern veginn orðið til eitthvað sem aldrei gæti orðið til í Kringlunni eða Smáralind. Kannski væri betra að  lagfæra gömlu húsin  á þessu svæði og byggja smekkleg lágreist hús inn á milli og skapa grundvöll til að margt smátt geti þrifist þarna - og, vel að merkja, að þarna verði virkilegt almannasvæði. Því að Kringlan  og Smáralind standa ekki undir því nafni. Þegar þú ert kominn þangað inn ertu á einkasvæði sem lýsir sér t.d. í því að þú getur ekki staðið þar inni og dreift dreifibréfi án þess að fá leyfi húsráðanda til þess.

Hugmyndir að nýjum miðborgarkjarna í Reykjavík